Phải tăng bao nhiêu tiền lương bao nhiêu mới đủ "sống tối thiểu"?

  thêm tuổi nghỉ hưu phù hợp với thay đổi của thị trường lao động  

Chiều nay, theo chương trình Kỳ họp thứ 7, Quốc hội Khóa XIII, các đại biểu Quốc hội sẽ cho ý kiến về dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi. Trong những thay đổi của dự thảo, tăng tuổi nghỉ hưu có lẽ là vấn đề gây nhiều tranh cãi nhất.

Phóng viên  Vietnam+  đã có buổi trao đổi với ông Carlos Galian, chuyên gia về an sinh xã hội của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) để lý giải những nguyên nhân ILO đề xuất Việt Nam nên tăng tuổi nghỉ hưu.

  - Hiện nay, một số ý kiến cho rằng việc tăng tuổi nghỉ hưu chưa phù hợp với điều kiện sức khỏe của người Việt Nam, ông nhận định thế nào về ý kiến này?  

Sau khi khảo sát ý kiến của doanh nghiệp (DN), Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), đơn vị đại diện cho giới chủ sử dụng lao động tại Hội đồng Tiền lương quốc gia vừa công bố thông tin rằng, hầu hết các DN đều phản đối việc tăng lương tối thiểu vùng năm 2015. Nhưng nếu bắt buộc phải tăng, thì các DN kiến nghị chỉ nên tăng dưới mức 12% so với mức lương tối thiểu vùng hiện tại.         Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đang nghiên cứu mức lương tối thiểu dự kiến đề xuất tăng cho năm 2015      Hiện tại, lương tối thiểu của khối DN đang được chia theo 4 vùng, trong đó cao nhất là vùng I với 2,7 triệu đồng/tháng, các vùng II, III, IV lần lượt là 2,4 - 2,1 và 1,9 triệu đồng/tháng. Tuy nhiên, ông Mai Đức Chính, Phó chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam (TLĐLĐ) thẳng thắn nhận xét: “Chúng ta luôn nói rằng người lao động là vốn quý của đất nước, của DN, nhưng không ai chăm lo đời sống của họ đến nơi đến chốn”. Với mức lương tối thiểu hiện nay, kể cả mức cao nhất ở vùng I là 2,7 triệu đồng/tháng, ngay cả người lao động độc thân cũng không đủ chi tiêu, chứ chưa nói đến việc phải nuôi con. Điều 91, Bộ luật Lao động năm 2012 đã quy định rõ lương tối thiểu phải đảm bảo mức sống tối thiểu cho người lao động, nhưng từ đó đến nay, sau nhiều lần tăng vẫn chỉ đáp ứng khoảng 72% mức sống tối thiểu. Bên cạnh đó, Điều 90, Bộ luật Lao động năm 2012 cũng quy định: “Tiền lương là khoản tiền mà người sử dụng lao động trả cho người lao động để thực hiện công việc theo thỏa thuận”. Nghĩa là mức đóng bảo hiểm xã hội của DN cho người lao động phải dựa trên mức tiền lương thực lĩnh, nhưng hiện tại, lương tối thiểu lại được dùng làm căn cứ để DN đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động. Như vậy, người lao động càng thiệt đơn, thiệt kép. Ông Chính cho rằng, tiền lương thấp, đời sống khó khăn khiến quan hệ lao động bất ổn, là nguyên nhân chính của hầu hết các cuộc đình công trên cả nước. Trước đó, trong cuộc họp báo thường kỳ Chính phủ tháng 5 vừa qua, khi phân tích nguyên nhân khiến nổ ra các cuộc biểu tình phản đối Trung Quốc tại 3 tỉnh Bình Dương, Đồng Nai và Hà Tĩnh, các công nhân trở nên quá khích, đập phá tài sản của nhiều DN nước ngoài, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Nguyễn Văn Nên cũng cho rằng, ngoài việc bị kích động bởi các phần  Dịch vụ kế toán thuế ở hà nội  tử xấu, một nguyên nhân không nhỏ là do những bức xúc tích tụ từ lâu trong giới công nhân, khi cuộc sống bức bối vì quá khó khăn. Mới đây, Viện Công nhân - Công đoàn (TLĐLĐ) cũng vừa công bố kết quả điều tra tiền lương và mức sống tối thiểu của người lao động. Theo đó, cuộc sống của công nhân vẫn hết sức chật vật. PGS.TS. Nguyễn Quang Thọ, Viện trưởng Viện Công nhân - Công đoàn cho biết, cuộc khảo sát được thực hiện với 1.500 công nhân tại 60 DN thuộc đủ các loại hình ở 12 tỉnh, thành phố trên cả nước.   Ông Carlos Galian:   Trên thực tế, có một vài chỉ số cho thấy sức khỏe của người Việt Nam, đặc biệt là người nhận lương hưu đã được cải thiện. Nếu tuổi thọ trung bình vào năm 1990 là 66 thì giờ đã là 75. Quan trọng hơn, tuổi thọ trung bình của những người đã sống đến 60 tuổi là 81. Con số này ngang ngửa với các nước phát triển Việt Nam như Brazil, Thái Lan và chỉ kém các nước Tây Âu 3-4 tuổi. Tuổi thọ không thể nâng thêm 9 năm mà sức khỏe của người dân không được cải thiện. Mặt khác, theo kết quả Khảo sát Mức sống Dân cư 2012, khoảng 40% người nhận lương hưu làm việc đến 65 tuổi, mặc dù họ có thể không làm toàn thời gian. Trong khối lao động phi chính thức, khoảng 70% người lao động vẫn làm việc không thường xuyên, và khoảng 25% vẫn làm việc thường xuyên khi đã 65 tuổi. Điều đó chứng tỏ người dân vẫn còn khả năng lao động. Điều quan trọng là cần phải hiểu rằng đối tượng nào được nhận lương hưu, chắc chắn một điều họ không phải lao động có thu nhập trung bình của Việt Nam. Tuy vẫn có một số ngoại lệ nhưng những người nhận lương hưu thường có mức sống cao hơn hầu hết người dân Việt Nam. Theo Khảo sát Mức sống Dân cư 2012, khoảng 70% người về hưu thuộc nhóm 40% dân số giàu nhất Việt Nam, hay nói cách khác, chỉ dưới 4% trong số họ là người nghèo. Tăng lương tối thiểu lùi lại một năm? Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐTB&XH) dự kiến, đến năm 2016, lương tối thiểu sẽ đảm bảo nhu cầu sống thấp nhất. Lộ trình này lùi lại một năm so với Đề án đã trình Ban chấp hành Trung ương Đảng trước đây. Theo đó, tiền lương trung bình của người lao động, bao gồm cả các loại phụ cấp và làm thêm giờ hiện mới đạt 3,728 triệu đồng/tháng. Trong khi đó, mức chi tiêu trung bình cho nhu cầu sinh hoạt hàng tháng của họ (có nuôi con) đã lên tới 4,1 triệu đồng/tháng. Có tới hơn 13% người lao động cho biết, thu nhập không đủ sống, gần 25% phải chi tiêu hết sức tằn tiện và gần 50% cho biết thu nhập chỉ vừa đủ chi trả các sinh hoạt thiết yếu nhất. Chỉ có 12,3% cho biết có dư dật và tích lũy, nhưng phần lớn trong đó số tiền tích lũy rất nhỏ (chỉ từ 200.000 đến 500.000 đồng/tháng). Ban tổ chức đã trao bằng khen của Chủ tịch UBND tỉnh cho 24 cá nhân có thành tích xuất sắc tiêu biểu; LĐLĐ tỉnh tặng bằng khen cho 35 cá nhân có thành tích xuất sắc giai đoạn 2011 – 2013, đại diện cho 89.644 LĐ đang làm việc tại các DN có vốn đầu tư nước ngoài. Trong 3 năm qua (2011 – 2013) và 6 tháng đầu năm 2014, các cấp CĐ đã vận động đoàn viên, CNLĐ đăng ký thực hiện 187 công trình, sản phẩm, việc  Làm sổ sách kế toán  làm hữu ích; 229 đề tài, giải pháp tham gia hội thi sáng tạo khoa học và kỹ thuật của tỉnh được áp dụng vào thực tiễn mang lại hiệu quả cao, làm lợi cho cơ quan, đơn vị, DN hàng chục tỉ đồng. Nhận xét về việc VCCI đề xuất dự kiến mức tăng lương tối thiểu vùng năm 2015 dưới 12%, ông Chính cho rằng, nếu tăng tối đa 12%, mức lương tối thiểu cao nhất cho vùng I cũng chỉ ở mức 3,024 triệu đồng/tháng. Trong khi đó, theo tính toán của Viện Công nhân - Công đoàn, mức sống tối thiểu của người lao động (có nuôi con) đã lên tới 4,133 triệu đồng/tháng. Cứ tăng như vậy, bao giờ lương tối thiểu mới tiệm cận với mức sống tối thiểu, người lao động sẽ chịu thiệt thòi đến bao giờ? Hiện TLĐLĐ đang nghiên cứu mức lương dự kiến đề xuất tăng cho năm 2015, nên chưa có con số cụ thể. &Ldquo;Tuy nhiên, chắc chắn mức đề xuất sẽ cao hơn 12%, để lương tối thiểu tiệm cận với mức sống tối thiểu, bởi theo tôi, không nên để người lao động thiệt thòi thêm nữa”, ông Chính khẳng định. Chiều nay (16-6), QH sẽ thảo luận tại hội trường về dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi). Chưa biết những phương án được Ban soạn thảo đưa ra sẽ được QH chấp nhận đến mức nào;  Dịch vụ kế toán trọn gói tại hà nội  nhưng rõ ràng, dự thảo luật vẫn còn nhiều khúc mắc mà bản thân cơ quan soạn thảo chưa thể lý giải thấu đáo với người dân. Đó là ý kiến của ông Trần Ngọc Vinh- Phó trưởng Đoàn ĐBQH Hải Phòng khi trao đổi với ĐĐK.   Theo ông Vinh, nhìn tổng thể, Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) sửa đổi đã đáp ứng được những vấn đề còn tồn tại trước đây. Tuy nhiên, trong dự thảo lần này có đặt ra vấn đề nâng tuổi nghỉ hưu vì sợ vỡ quỹ bảo hiểm là vấn đề lớn cần được bàn bạc.   Ông Vinh cho rằng, lý lẽ đưa ra đối với vấn đề nâng tuổi gnhir hưu chỉ vì sợ vỡ Quỹ BHXH là chưa thuyết phục. Thứ nhất, để vỡ Quỹ BHXH trong những năm tới có trách nhiệm rất lớn của cơ quan bảo hiểm, do những đối tượng phải thu cơ quan Bảo hiểm thu chưa hết, mới đạt khoảng hơn 30%. Thứ hai, bộ máy của BHXH hiện được hưởng hệ số lương 1,8 trong khi các ngành khác chỉ được hưởng hệ số 1. Vấn đề đặt ra là, cùng là cán bộ công chức tại sao cán bộ ngành BHXH lại được hưởng ưu đãi lớn hơn. Thứ ba, chưa cần nói đến hiệu quả, nhưng trong tình hình khó khăn hiện nay, trụ sở của các cơ quan BHXH rất to và đàng hoàng hơn nhiều so với các ngành khác. Đây là một trong những vấn đề cử tri thấy khó thuyết phục.   Trở lại với vấn đề nâng tuổi nghỉ hưu, theo ông Trần Ngọc Vinh, đây không hoàn toàn là biện pháp tích cực trong khi hiện nay chúng ta đang có rất nhiều người ở độ tuổi lao động, có trình độ; kể cả số người thất nghiệp có bằng cấp lên tới 72.000 người. Nếu tăng tuổi nghỉ hưu thì số phận của những người lao động này như thế nào? Các doanh nghiệp hiện nay gặp nhiều khó khăn do không thu hút được lao động, mà nay lại sử dụng lao động già, đặc biệt trong những ngành lao động nặng nhọc thì chắc chắn sẽ là bất cập. Bởi, nếu tăng tuổi nghỉ hưu, sức khỏe người lao động sẽ không đảm bảo, hay xảy ra tai nạn lao độn. Ở những cơ sở sản xuất, lao động tuổi cao sức yếu phải đứng liên tục bên các máy móc, thiết bị hay phải leo cao thì rất nguy hiểm. Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cũng đã kiến nghị về vấn đề này.   Luật Lao động cũng đã quy định tuổi nghỉ hưu, hiện chỉ còn mỗi đối tượng bắt buộc mở rộng ra như thế nào thì cần phải nghiên cứu. Tăng tuổi chủ yếu là ở khối hành chính; công nhân và những người lao động trực tiếp không nên tăng mà theo tôi cần giữ nguyên như Bộ Luật Lao động hiện hành.   Với câu hỏi, trong Dự thảo Luật sửa đổi lần này không chỉ có vấn đề tăng tuổi mà vấn đề lương hưu cũng gặp nhiều phản biện. Nếu theo dự thảo luật sửa đổi thì người lao động sẽ bị giảm lương hưu. Như vậy có phải là quá bất hợp lý không? Ông Trần Ngọc Vinh lưu ý, người ta đang kêu gọi phải cải thiện đời sống, phải tăng lương còn nghĩ tới chuyện rút lương đi, mở rộng các đối tượng ra là không nên. Mở rộng đối tượng thu ở trong quân đội, sĩ quan đó là phụ cấp chứ không phải lương.